In het begin van het oogstseizoen 2023 zien we dat de markt een onverwachte diepe terugval kent, na de hoge prijzen van het einde van seizoen 2022. Toch is dit een logische reactie, omdat veel aardappelen al vast liggen (contract- en meeleveraardappelen) en een bestemming hebben. Prijsvorming op PotatoNL vindt alleen plaats door vrije transacties die bij de beurs ingediend worden. Dit gebeurt helaas nog steeds te weinig.

Door het grote volume dat al vast ligt en een groot aanbod heeft de industrie de regie weer volledig in handen en kan er om de vrije aardappelen heen gelopen worden. Een grotere fabriek heeft zo’n vijfhonderd telers als leverancier. De slimme inkooporganisaties daarvan gebruiken hun grote contractposities en kunnen wachten met extra aankoop. En de individuele teler die de vrije aardappelen gaat aanbieden, die niet opgeslagen kunnen worden, moet dan wel akkoord gaan met zeer lage prijzen. We bevinden ons in de bijzondere situatie dat de exportprijs bijna het dubbele bedraagt van categorie 1 (fritesverwerking).

Het is zelfs zo dat meeleveraardappelen als transactie dienen voor de PotatoNL-notering, omdat er simpelweg geen vrije transacties zijn in categorie 1. Volgens het reglement van PotatoNL mogen alleen vrije-aardappeltransacties meegenomen worden voor de notering. Daardoor komt er een notering tot stand die ver onder kostprijsniveau ligt. De kopende partij kan dan alle andere meeleveraardappelen afrekenen op die lage notering. Meeleveraardappelen zijn aardappelen boven het vaste contractdeel, waarvan al wel de bestemming vast ligt en die op dagprijs afgerekend worden. En er zijn nog steeds teveel aardappelen die zo richting afnemer gaan!